Backyard

Volkskunst en volkscultuur vormen de komende jaren de rode draad door het tentoonstellingsprogramma van Kunstvereniging Diepenheim. Deze zomer vindt de aftrap plaats met Backyard. Hanne Hagenaars en Gijs Assmann stelden de tentoonstelling samen en nodigden kunstenaars uit, afkomstig uit België, Canada, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Nederland, Peru, de Verenigde Staten en Zweden. Backyard onderzoekt de verhoudingen tussen beeldende kunst en volkskunst en volkscultuur.

Veel hedendaagse kunstenaars zijn geïnteresseerd in volkskunst en volkscultuur. Het ontbreken van enige artistieke pretenties en het vaak anonieme karakter ervaren zij als buitengewoon verfrissend. Hoe deze interesse in hun werk tot uiting komt is heel verschillend.

Sommige kunstenaars gaan inhoudelijk in op bepaalde aspecten van volkskunst en volkscultuur. Jackie Beacon bijvoorbeeld maakt in haar werk gebruik van de beeldtaal van folklore. Iemand als Jeremy Deller verzamelt als het ware volksgebruiken. Anderen parodiëren het juist, zoals Jim Shaw.

De belangstelling voor volkskunst en volkscultuur heeft ook voor een herwaardering van het ambacht en aandacht voor het materiaalgebruik gezorgd. Henrik Schrat maakt onder meer gebruik van intarsia, een oude decoratietechniek met onder meer ingelegd hout. Er wordt niet per definitie gebruik gemaakt van materialen die gangbaar zijn in de wereld van de hoge kunst. Johan Tahon bijvoorbeeld gebruikt vooral gips dat in de beeldhouwkunst met name geldt als halffabricaat.

Volkskunst en volkscultuur gaan over tijdloze, universele thema’s als leven en dood, liefde haat en religie. Hierin vinden kunstenaars handvatten om de beschouwer te treffen, veelal niet op een conceptueel of intellectueel niveau, maar emotioneel, rechtstreeks in de maagstreek.

Jackie Bacon
Jackie Bacon (1963) studeert nog aan de Rietveld Academie in Amsterdam. Op Backyard presenteert zij een installatie uit haar eindexamenwerk, bestaande uit wandelstokken met kleine metalen schildjes erop. Ooit fungeerden dergelijke schildjes als souvenirs aan voorbije vakanties. Bij Jackie Bacon gaat het om herinneringen uit ons collectieve geheugen: foto’s van een gemartelde gevangene uit de Abu Ghraib gevangenis, beelden van de aanslag op 9/11, de moord op Theo van Gogh, de toegangspoort van Auschwitz met de cynische tekst ‘Arbeit macht frei’. De wandelstokken worden gepresenteerd tegen een achtergrond bestaande uit idyllische kiekjes van een blij gezin op vakantie; beelden uit een geromantiseerd verleden. De gruwelijke beelden uit de media nestelen zich in ons geheugen naast die van gelukkige vakantieherinneringen en verdringen daarmee de onschuld van het souvenir.

Jeremy Deller
Een flinke stapel posters op A0-formaat, gratis mee te nemen door bezoekers. Dat is de bijdrage van beeldend kunstenaar Jeremy Deller (1966, Londen). Op de poster staat een man. Volgens de titel is hij gefotografeerd op een festivalterrein in Sheffield. Het lijkt een heel gewone man: normaal postuur, bril, beetje rossig haar. Als hij een grijs krijtstreeppak zou hebben gedragen, zou je niet op of om hebben gekeken. Alleen, deze man draagt een wit hemd met daarop een bloemenkrans en de letters T en H geborduurd. Over een lange witte herenonderbroek draagt hij een wel heel bizar kort, blauw broekje waarop eveneens gekleurde bloemen zijn geborduurd.
Jeremy Deller (winnaar van de Turner Prize 2004) werkte zeven jaar samen met Alan Kane aan het ‘Folk Archive’, een verzaneling van 250 foto’s, video’s en voorwerpen, waarin de vreemdheid van het hedendaagse Britse bestaan is vastgelegd. Zaken zoals: demonstraties, autoraces, graancirkels, het kantoorbestaan, vreemde festivals en wedstrijden. Het echte leven vertoont soms sterke gelijkenis met performancekunst.

Marcel Dzama
Marcel Dzama (1974, Winnipeg, Canada) staat bekend om zijn tekeningen en collages van menselijke figuren, dieren en vreemde fantasiewezens, meestal op bescheiden formaat. In de tentoonstelling Backyard zijn twee kleine doeken van deze kunstenaar te zien. Een respectievelijk geel en blauw monochroom geschilderde achtergrond suggereert een weidse kale ruimte. Hierin houden getekende figuurtjes (kinderen?) zich bezig met raadselachtige rituelen die minder onschuldig zijn dan de tekenstijl doet vermoeden. Verder is er de mogelijkheid om gezeten in een comfortabele stoel te kijken naar verschillende animaties en films van deze kunstenaar op een TV.

Laurent Grasso
In de kelder van Kunstvereniging Diepenheim is een 17 minuten durende film te zien van de Franse kunstenaar Laurent Grasso (1972, Mulhouse, Frankrijk). Al eeuwenlang worden valken gehouden voor de jacht. Grasso rustte een valk uit met een miniatuurcamera en liet hem vliegen over grensgebieden. De vogel kon zo spioneren in gebieden die op een andere manier nooit door het publiek zouden kunnen worden waargenomen. De valkenier kan worden beschouwd als een metafoor voor de kunstenaar. Door zijn verbeelding te laten vliegen, ziet hij dingen die normaal verborgen blijven. Laurent Grasso won vorig jaar de Marcel Duchampprijs.

Berend Hoekstra
De sculpturen van papiermaché van Berend Hoekstra (1958, Roosendaal) roepen associaties op met fossielen of totems uit zogeheten primitieve culturen. Grote vissen lijken voor eeuwig gevangen in hun gevecht om te overleven. Talloze archetypische diervormen zijn vastgelijmd aan stokjes. Berend Hoekstra is niet alleen de maker van deze ruwe en ongepolijste sculpturen. Speciaal voor Backyard treedt hij op als curator in zijn eigen antropologisch museum. In Kunstvereniging Diepenheim voegt Hoekstra deze oervormen samen tot een grote kluwen, die aan kabels in de ruimte komt te hangen.
In 1985 won Berend Hoekstra de 2e prijs in de Prix de Rome in de categorie Schilderen.

Daniel Jensen
Daniel Jensen (1972, Malmö, Zweden) toont een slordig geboetseerde, donkerbruine hippiepruik met een gevlochten bandje eromheen. Het staat op een houten standaard met hier en daar een kromgeslagen spijker. De pruik van keramiek is beschilderd met olieverf, iets dat in de kunstwereld absoluut not done is. Het werk is getiteld Flowerpower. Het is een karikatuur van een jeugdcultuur die zich tegen het burgerleven afzette, maar inmiddels tamelijk versleten is. Subculturen en de onderwereld zijn vaak het onderwerp van de schilderijen, tekeningen, installaties en sculpturen van Daniel Jensen. Op de houtskooltekening Queen Of The Underground bijvoorbeeld is een verzameling verlopen figuren afgebeeld: een vrouw in een burka, een worstelaar, een klein mannetje met een cowboyhoed. Ze worden aangevoerd door een wulpse dame met wild haar en verstelde kleren. Met zijn onderwerpen en zijn materiaalgebruik zet Daniel Jensen zich af tegen de gevestigde orde.

Henrik Schrat
Van de Duitse kunstenaar Henrik Schrat (1968, Greiz, Thüringen, Duitsland) zijn een zestal kijkkasten te zien. Tegen een spiegelende achtergrond ontvouwt zich een sprookjesachtig coulissenlandschap. Elke bak draagt een titel uit de economische terminologie: ‘Warenströme’, ‘Wirtschaftswunder’, ‘Zielgruppe’, ‘Der Markt’, ‘Lichtung’ en ‘Heimweg’. In het werk ‘Warenströme’ kijken op de voorgrond een edelhert met een pijp in zijn mond en een haas door het struikgewas naar een groepje mannen met zakken op hun rug (smokkelaars). In ‘Heimweg’ is in de verte een vrouw met haar volgeladen winkelwagentje op weg naar huis in het bos. Op de voorgrond is een lege tafel uitgespaard. De voorstellingen roepen beelden op uit volksverhalen, waarvan je de strekking niet kent.
Schrat haalt zijn inspiratie en motieven uit verschillende culturele gebieden en perioden, zoals de Duitse volkskunst, genreafbeeldingen van de negentiende-eeuwse silhouetkunstenaar Louise Duttenhofer, Engelse patroonboeken uit de jaren 70, kant-en-klare motieven voor grafisch ontwerpers, bedrijfslogo’s en zijn eigen tekeningen. Daarnaast zijn in de Kunstvereniging enkele intarsiawerken van Henrik Schrat te zien. Intarsia is een oude decoratietechniek waarbij onder meer met verschillende soorten en kleuren hout patronen en afbeeldingen worden ingelegd.

Erik Sep
Gewoonlijk worden maquettes gemaakt om een ruimte, gebouw of stad te visualiseren die er (nog) niet is. De maquettes van Erik Sep (1976, Bergen op Zoom) bieden de beschouwer de mogelijkheid te dwalen door de (fantasie)wereld van de kunstenaar. Erik Sep is beeldend kunstenaar, maar ziet zichzelf als miniatuurarchitect. Hij is de bouwer en ontwikkelaar van een stad, die – zoals iedere stad – nooit af zal zijn. De maquettes en stedenbouwkundige installaties die hij maakt, veranderen voortduren van samenstelling en worden telkens aangepast aan de betreffende plek. Veel onderdelen, vooral bouwstenen, maakt Sep zelf. Hij heeft hiervoor een hele verzameling mallen, zo vond hij in het Diepvrieshuisje in Diepenheim een oude deurmat met een bijzonder patroon. Sep gebruikte deze mat als gietmal voor een nieuwe bouwsteen die terug te vinden is in de installatie in Diepenheim.
Op een billboard op het terrein van De Pol toont Sep een detail uit zijn maquette als was hij een projectontwikkelaar van zijn eigen plannen.
Van 27 juni tot en met 27 september aanstaande heeft de kunstenaar ook een tentoonstelling in Het Torentje in Almelo onder de titel De Sloppentoren. Van deze installatie worden video-opnames gemaakt vanuit een rijdende trein. Via de beelden wordt een poging gedaan beide plekken en tentoonstellingen met elkaar te verbinden.

Jim Shaw
Initiation Ritual of the 360 Degrees is een 11 minuten durende film uit 2002 van Jim Shaw (1952, Midland, Michigan, USA). Sinds het einde van de jaren negentig ontwikkelde de in Los Angeles wonende kunstenaar een serie van werken die gaat over de rituelen en symboliek van een fictieve religie, het ‘O’isme’. De serie omvat schilderijen, tekeningen, foto’s en installaties. Hoewel de werken uit de serie een imaginair onderwerp hebben, verwijzen ze onder meer naar situaties uit de politieke en culturele geschiedenis van Amerika. Initiation Ritual of the 360 Degrees is een parodie die verwijst naar de vele mystieke broederschappen in de VS. De acteurs zijn afkomstig uit de kunstwereld in Los Angeles. In de film is te zien hoe een jongeman wordt ingewijd in de geheimen van de ‘O’istische’ broederschap. In een schemerige, cirkelvormige ruimte spelen veertien geüniformeerde mannen op instrumenten in de vorm van enorme lichaamsdelen.

Johan Tahon
Johan Tahon (1965, Mensen, België) woont en werkt in Zwalm, Oudenaarde en Iznik (Turkije). Hij staat bekend om zijn mensfiguren, hoofden en ‘leeuwachtigen’, gemaakt van doorschijnend polyester, keramiek, maar vooral van gips. Zijn – soms metershoge – sculpturen komen tot stand na een zware, fysieke worsteling met het materiaal. De sporen van deze krachtsinspanning zijn duidelijk zichtbaar in zijn beelden. De vervormde figuren zijn expressief maar stralen ook kwetsbaarheid uit. In het werk van Tahon is de associatie met totems uit primitieve culturen duidelijk. Tegelijkertijd staat zijn werk in een traditie van vele eeuwen westerse kunstgeschiedenis: sculpturen uit de Egyptische en Griekse oudheid, maar ook van moderne beeldhouwers als Lehmbruck en Giacometti. Speciaal voor de tentoonstelling Backyard vervaardigt Johan Tahon een werk in het Ottenhuis.

David Zink Yi
In Backyard toont David Zink Yi (1973, Lima Peru) beelden in de vorm van twee octopussen van verzilverd porselein. Deze wezens uit de diepzee, vreemd en bijna vormeloos, liggen hulpeloos op het droge. Ze werden in China gemaakt en doen denken aan ex voto’s, bezweringen.
David Zink Yi is geboren in Peru, woont in Duitsland en maakt momenteel werk in China. De status van kunstenaar, zijn traditie en oorsprong zijn belangrijk. In zijn video’s en sculpturen onderzoekt hij lokale kennis en tradities, vaak met behulp van eten en muziek. Veelal komen legenden, mythen en collectieve verhalen hierin tot uitdrukking.

+ bulletin
+ zaaltekst
+ plattegrond werken
+ flyer rondleidingen / film The Magician
+ uitnodiging workshop Erik Sep